Madagaskar: Królowie malgascy

Od końca XVI wieku howascy królowie próbowali scalić wyspę. Andrianjaka, piąty następca Rafohy, sprowadził 1000 rodzin do osady nazwanej Tananarivo: Miasto 1000 wsi. 30 lat minęło i wspaniała rezydencja Rova królowała już nad miastem. Jednak spory rozbiły wyspę na królestwa, które ponownie scalał Andrianamponimerina (panował od 1787 roku). Jest to ważna postać: dążył on do zrównania wpływów brytyjskich i francuskich. Głód jest moim jedynym wrogiem, to było jego motto. Wprowadził podatki. Uzyskał duże nadwyżki w produkcji. Dzięki temu jego następcy zyskali pełny skarbiec. Radama I, jego syn dzięki polityce ojca zapewnił państwu dominacje wojskową i rozkwit gospodarczy. Ojciec ożenił go z adoptowaną córką, której biologiczny ojciec doniósł Andrianampoinmerinie o planowanym zamachu. 

Madagaskar Arabowie znali już w IV wieku, Chińczycy w XI. A Europejczycy? Dopiero w XVI! Gospodarka opierała się na handlu za pośrednictwem Arabów. Już w XV wieku handlowano tu niewolnikami. Portugalczycy korzystali z gościny w drodze do Indii, w XVII wieku pojawili się Francuzi i Brytyjczycy. Tutejsze wody uchodziły za wyjątkowo niebezpieczne przez obecność piratów. 

Za panowania Radamy I szczególnie interesowała sie tymi ziemiami Wielka Brytania. W 1810r dołączyła do swojego imperium Mauritius. 10 lat później coraz większe wpływy zdobywał kościół anglikański. Królowi obecność Europejczyków nie przeszkadzała, ale w 1828 roku zmarł nie pozostawiając męskiego potomka. Zaczęła się walka o władzę, Ranavalona, jedna z 12 żon, twierdziła, że popierają ją bogowie. Miała poparcie kapłanów. Przejęła władzę na ponad 30 lat. Sprytni Francuzi w 1833r z królową Ranavaloną podpisali układ polityczny. Królowa rządziła w oparciu o arystokrację Merina. Zwalczała wpływy kościołów zachodnich. Kontrolowała handel poprzez wyznaczone porty. W końcu wygnała Francuzów i Anglików. By skompensować straty finansowe, przywróciła zakazany przez Radamę I handel niewolnikami. Słynęła z wymyślnych tortur. Wśród nich karmienie trującą tangueną: Cerbera manghas. Jeśli ktoś zwymiotował, to go zabijano. Zmarła w wieku 83 lat w 1861 roku. Jej rządy zmniejszyły populację z 5 do 2.5 miliona ludzi. 

Zemstą za wygnanie Europejczyków było zbombardowanie portu w Tamatavie. Otwarto go dopiero w 1853 roku.  W 1868 podpisano traktat francusko-malgaski. Współpracę zakończyła klęska Francji 1871.

Francuski premier Jules Ferry wysłał na Madagaskar wojsko i przejął w 1883 roku Tamatawę, a 2 lata później Diego Suarez, Sainte Marie i Nosy Be. Jules Ferry kojarzy się Francuzom z laicką, bezpłatną szkołą, zarówno dla chłopców, jak i dziewcząt. Prawo z 1882 roku dawało też jeden dzień wolny na nauczanie religii, zawsze poza szkołą. Laickość gwarantuje równe prawa wszystkim wyznaniom. 

Ranavalona III pomimo protektoratu francuskiego zachowała władzę. Niechęć do Francuzów i bunty ludności spowodowały, że władzę ograniczono do Tananarivy i pałacu Rova. W sierpniu 1896 Francja przejęła Madagaskar w posiadanie, rozstrzelano 2 ministrów królowej, a ją we wrześniu1896 zdetronizowano. Rezydentem został gen. Josef Gallieni. Do 1905 roku był generalnym gubernatorem. W 1914 przeszedł w stan spoczynku, ale jeszcze w czasie I Wojny Światowej będzie brać udział w obronie Paryża. 

Na Madagaskarze Gallieni wprowadzi powszechr nauczanie, pozbawi władzy lokalnych kacyków, rozbuduje porty i drogi, zadba o uprawy ryżu, kawy, kauczuku. 

W tym czasie będzie zajmować się chorymi na trąd Polak, ksiądz Jan Beyzym. To on wybuduje nowoczesny szpital z funduszy zbieranych w Galicji. Umrze w 1912 r na trąd w wieku 68 lat. 

W 1896 roku Wielka Brytania zaakceptowała aneksję kraju do Francji. Madagaskar odzyska niepodległość dopiero w 1960 roku.